بخشنده‌ترینِ مردم

 

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم :

 

 

أنَا أجْوَدُ بَنیٖ‌آدَمَ

 

عَلیٰ نَبِیِّنٰا وَ آلِهِ وِ عَلَیْهِ ٱلسَّلٰامُ

 

وَ أجْوَدُهُمْ بَعْدیٖ

 

رَجُلٌ عَلِمَ عِلْمَاً فَنَشَرَهُ

 

 

من بخشنده‌ترینِ فرزندانِ آدم هستم،

 

عَلیٰ نَبِیِّنٰا وَ آلِهِ وِ عَلَیْهِ ٱلسَّلٰامُ

 

و بخشنده‌ترینِ آنان پس از من

 

مردی است که علمی را بداند و آن را منتشر کند.

 

 

ارشاد القلوب، جلد 1، ص 14.

 

لازم‌ترین علم

 

امام کاظم سلام الله علیه :

 

 

ألْزَمُ ٱلْعِلْمِ لَکَ

 

مٰا دَلَّکَ عَلیٰ صَلٰاحِ قَلْبِکَ ...

 

 

وَ أحْمَدُ ٱلْعِلْمَ عٰاقِبَةً

 

مٰا زٰادَ فیٖ عِلْمِکَ ٱلْعٰاجِلِ

 

 

فَلٰا تَشْتَغِلَنَّ بِعِلْمِ مٰا لٰایَضُرُّکَ جَهْلُهُ.

 

 

لازم‌ترین علم برای تو

 

آن علمی است که تو را به صَلاحِ قلبت رهنمون شود ...

 

 

و خوش فرجام‌ترین علم

 

آن علمی است که بر علمِ فعلیِ تو بیفزاید؛

 

 

پس هرگز به علمی نپرداز

 

که ندانستن آن برایت زیان آور نیست.

 

 

بِحارُ الْانوار، جلد 78، ص 333.

 

علم، میوه‌ی بهشت است

 

امام باقر سلام الله علیه :

 

 

اَلْعِلْمُ ثِمٰارُ ٱلْجَنَّةِ،  وَ أُنْسٌ فِی ٱلْوَحْشَةِ،

 

وَ صٰاحِبٌ فِی ٱلْغُرْبَةِ،  وَ رَفیٖقٌ فِی ٱلْخَلْوَةِ،

 

وَ دَلیٖلٌ عَلَی ٱلسَّرّٰاءِ،  وَ عَوْنٌ عَلَی ٱلضَّرّٰاءِ.

 

 

علم میوه‌ی بهشت است، و انیسِ در تنهایی،

 

و همدمِ در غربت، و رفیقِ در خلوت،

 

و راهنما به سوی خوشبختی، و یاورِ در گرفتاری است.

 

 

بِحارُالْأنوار، جلد 78، ص 189.

 

تحصیل علم برای زنده نگهداشتن اسلام

 

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم :

 

 

مَنْ جٰاء‌َهُ ٱلْمَوْتُ

 

وَ هُوَ یَطْلُبُ ٱلْعِلْمَ لِیُحْیِیَ بِهِ ٱلْإِسْلٰامَ

 

کٰانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ ٱلْأنْبِیٰاءِ دَرَجَةٌ وٰاحِدَةٌ فِی ٱلْجَنَّةِ

 

 

هر کس مرگ به سراغش آید

 

و او در حالِ تحصیلِ عِلم برای زنده داشتنِ اسلام باشد،

 

میانِ او و میانِ پیامبران در بهشت تنها یک درجه فاصله است.

 

 

بِحارُ الْأنوار، جلد 1، ص 184.

 

حکمت

 

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم :

 

 

قَلْبٌ لَیْسَ فیٖهِ شَىْ‏ءٌ مِنَ ٱلْحِکْمَةِ کَبَیْتٍ خَرِبَ

 

فَتَعَلَّمُوا وَ عَلِّمُوا وَ تَفَقَّهُوا وَ لٰا تَمُوتُوا جُهّٰالَاً

 

فَإِنَّ ٱلله‏َ لٰا یَعْذِرُ عَلَى ٱلْجَهْلِ؛

 

 

دلى که در آن حکمتى نیست، مانند خانه‌ی ویران است،

 

پس بیاموزید و آموزش دهید، بفهمید و نادان نمیرید،

 

براستى که خداوند، بهانه‏‌اى را براى نادانى نمى‌‏پذیرد.

 

 

نهج الفصاحه، ص 600.

 

راحتی جان با مطالب حکمت آموز

 

 

امیرالمؤمنین علی سلام الله علیه :

 

 

رَوِّحُوا أَنْفُسَکُمْ بِبَدِیٖعِ ٱلْحِکْمَةِ ،

 

فَإِنَّهٰا تَکِلُّ کَمٰا تَکِلُّ ٱلْأَبْدٰانُ .

 

 

جانِ خود را به مطالبِ شگفتِ حکمت استراحت دهید

 

زیرا جان هم چون تن خسته شود.

 

 

اصول کافی، جلد 1، ص 48.

 

علم چیست؟

 

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم :

 

 

جَاءَ رَجُلٌ إِلىٰ رَسُولِ ٱللهِ فَقٰالَ یٰا رَسُولَ ٱللهِ مَا ٱلْعِلْمُ قٰالَ ٱلْإِنْصٰاتُ

 

قٰالَ ثُمَّ مَهْ قٰالَ ٱلْاِسْتِمٰاعُ قٰالَ ثُمَّ مَهْ قٰالَ ٱلْحِفْظُ قٰالَ ثُمَّ مَهْ

 

قٰالَ ٱلْعَمَلُ بِهِ قٰالَ ثُمَّ مَهْ یٰا رَسُولَ ٱللهِ قٰالَ نَشْرُهُ .

 

 

مردی خدمت رسول خدا آمد و گفت:

 

یا رسول الله علم چیست؟ فرمود: سکوت کردن،

 

گفت سپس چه؟ فرمود: گوش فرادادن،

 

گفت سپس چه؟ فرمود: حفظ کردن،

 

گفت سپس چه؟ فرمود: به آن عمل کردن،

 

گفت سپس چه ای رسول خدا؟ فرمود: انتشارش دادن.

 

 

اصول کافی، جلد 1، ص 48.

 

فراگیری دانش

 

امام حسن مجتبی سلام الله علیه :

 

 

عَلِّمِ ٱلنّٰاسَ عِلْمَکَ

 

وَ تَعَلَّمْ عِلْمَ غَیْرِکَ.

 

 

دانشت را به مردم بیاموز،

 

و خود نیز دانشِ دیگران را فراگیر.

 

 

ناسخ التواریخ، جلد 2، ص 173.

 

غلبه بر شهوت و هوای نفس

 

رسول خدا صلّى الله علیه و آله و سلّم :

 

 

مَنْ غَلَبَ عِلْمُهُ هَوٰاهُ فَذٰاکَ عِلْمٌ نٰافِعٌ

 

وَ مَنْ جَعَلَ شَهْوَتَهُ تَحْتَ قَدَمَیْهِ

 

فَرَّ ٱلشَّیْطَانُ مِنْ ظِلِّهِ

 

 

هر کس عِلمش بر هواى نفْسش غلبه پیدا کند،

 

پس آن علم سودمند است؛

 

 

و هر کس شهوت خود را زیر پایش قرار دهد،

 

شیطان از سایه‌ی او فرار کند.

 

 

روضَةُ الواعِظین و بَصیرَةُ المُتَّعِظین، ج‏لد 2، ص 421.
 

روشنای دانش

 

رسول خدا صلّى الله علیه و آله و سلّم :

 

إنَّ ٱلْعِلْمَ حَیٰاةُ ٱلْقُلُوبِ مِنَ ٱلْجَهْلِ،

 

وَ مَصٰابیٖحُ ٱلْأبْصٰارِ مِنَ ٱلظُّلَمِ؛

 

همانا دانش، زندگى بخشِ دل‌ها (ى مُرده) از نادانى
 

و چراغ (و روشنى بخشِ) چشم‌ها در تاریکى هاست.

جامِعُ بَیانِ الْعِلْمِ وَ فَضْلِهِ، جلد ۱، ص ۵۵؛

فرهنگ‌ نامه بصیرت، ص 62.